Omalius d'Halloy, Jean-Baptiste-Julien d' (1783-1875)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Geoloog, paleontoloog en etnograaf geboren te Luik op 16 februari 1783 en overleden te Brussel op 15 januari 1875.

Biografie

Jean-Baptiste-Julien Omalius d'Halloy werd geboren in Luik op 16 februari 1783 als zoon van Jean-Bernard d’Omalius d’Halloy en Sophie de Thier de Skeuvre. Na zijn studies stuurden zijn ouders hem in 1801 naar Parijs om zijn kennis over cultuur en literatuur te verbeteren. Het was echter hier dat hij zijn passie voor natuurlijke historie ontdekte. Hij volgde in Parijs de cursussen van Jean-Baptiste Lamarck (1744-1829) en sloot zich aan bij de theorie van Lamarck over de paleontologische bewijzen voor het transformisme.
In 1803 maakte hij een tweede reis naar Parijs waarbij hij de cursussen van Lacépède, Georges Cuvier (1766-1832) en de Fourcroy volgde aan het Muséum d'Histoire Naturelle. Via zelfstudie leerde hij ook de mineralogie.
Vanaf 1804 ondernam Omalius d’Halloy een reeks geologische exploratietochten in de Ardennen en Lotharingen en in 1805 in de streek rond Parijs en Normandië. Tot 1813 legde hij 25.000 km af om zijn onderzoeksgegevens te vervolledigen.
In 1810 werd hij vrijgesteld van de militaire dienstplicht en werd hij aangesteld aan de Mijnraad om een mineralogische kaart van Frankrijk op te maken. Deze werd afgewerkt in 1813.
Na de nederlaag van de Fransen in Waterloo in 1815 accepteerde Omalius verschillende administratieve posten onder het Hollandse regime. Hij was achtereenvolgens 'surintendant' in Dinant, 'directeur du cercle', secretaris-generaal van de gouverneur van Luik en gouverneur van de provincie Namen. In 1827 benoemde Willem I hem tot Staatsraad.
Op 3 juli 1816 werd hij lid van de Klasse van de Wetenschappen in de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles. Hij werd vier keer verkozen tot voorzitter van deze instelling.
In 1829 ontving hij een eredoctoraat in de filosofie van de Universiteit van Leuven.
Na de Belgische Revolutie van 1830, trok hij zich tijdelijk terug uit de politiek en schreef hij verschillende didactische en filosofische werken. Vanaf die tijd leidde hij een teruggetrokken leven, maar één keer per jaar ondernam hij een lange reis om op de hoogte te blijven van het onderzoekswerk van zijn buitenlandse collega’s, zo trok hij ondermeer naar Italië, Duitsland en Illyrië. Hij ging ook jaarlijks naar Parijs om congressen bij te wonen van verscheidene wetenschappelijke genootschappen. In 1852 werd hij president van het geologisch genootschap in Parijs.
Hij was tevens correspondent aan het Institut de France, lid van de Royal Society en van het Geologisch Instituut in Wenen. In 1848 werd d’Omalius verkozen tot senator. Tussen 1851 en 1870 was hij vice-president van de Senaat.
Hij overleed op 15 januari 1875. Enkele jaren na zijn dood eerde de Société géologique de Belgique hem met een standbeeld in zijn woonplaats Namen.

Werken

Gebaseerd op zijn reizen maakte Omalius reisverslagen waarin hij zijn observaties neerschreef en waaruit een reeks belangrijke rapporten en boeken voortkwamen. Hij beschreef de geologische samenstelling van de gebieden waar hij door trok.
In 1808 publiceerde hij in het Journal des Mines een "Essai sur la géologie du nord de la France". Hierin legde hij de basis voor de Belgische geologie als wetenschap. In 1809 ving hij aan met een beschrijving van het gehele Franse rijk startend met een weergave van het Parijse bekken.
Vrijgesteld van militaire dienst werd hij aangeduid om een mineralogische kaart van het rijk op te stellen. In 1813 diende hij zijn geologische kaart samen met een verklarende nota in bij de Conseil des Mines. Deze kaart werd pas in 1822 gepubliceerd en becommentarieerd in de Annales des Mines. De door hem gebruikte methodes werden gedetailleerd beschreven door Édouard DUPONT in "Notice sur la vie et les travaux des J-B-J. D’Omalius d’Halloy" (Annuaire de l’Académie royale, vol. 42, 1876, 190-204).
In 1827 publiceerde hij de administratieve code van de provincie Luxemburg die een handleiding moest zijn voor de administratieve diensten van de provincie. Hij gaf alles weer per categorie: wetten, arresten, circulaires en reglementen.
Naast de publicatie van zijn observaties, stelde hij ook didactische en filosofische werken op. In 1831 publiceerde hij Éléments de Géologie, een werk dat verschillende malen werd heruitgegeven.
Zijn geologische werken hebben bijgedragen tot de ondersteuning van de evolutietheorie. Zijn studie van de fossielen ondersteunden de theorie van Darwin. Voor d’Omalius zijn alle huidige soorten ontstaan uit soorten die geleefd hebben in voorgaande perioden. Hij ontwikkelde deze theorie in het werk Sur Des races humaines, ou éléments d’ethnographie verschenen in 1845.
Zijn etnologisch werk schreef hij neer in Note sur la classification des races humaines (Brussel, 1839), heruitgegeven onder de titel Notions élémentaires de statistique (Brussel, 1840). Er kwam nog een herdruk in 1845 onder de titel Des races humaines, ou éléments d’ethnographie, nadien in 1850 en in 1869.

Publicaties

• Essai sur la géologie du Nord de la France, Parijs, 1808.
• Mémoire sur l'étendue géographique du terrain des environs de Paris, in Annales des mines, vol. 1, Parijs : Treuttel et Wurtz, 1816.
• Observation sur un essai de carte géologique de la France, des Pays-Bas et des contrées voisines accompagnant l’Essai d'une carte géologique de la France des Pays-Bas et de quelques contrées voisines, Parijs, 1822. Zie deze kaart op Gallica.
• Code administratif de la province de Namur, Namen, 1827.
• Mémoire pour servir à la description géologique des Pays-Bas, de la France et de quelques contrées voisines, Namen : Imprimerie D. Gérard, 1828.
• Éléments de Géologie, Parijs : F. G. Levrault, Libraire-éditeur, 1831, heruitgegeven in 1835, 1837, 1839 vervolgens onder de titel : Précis élémentaire de géologie, 1843, nadien onder Abrégé de géologie, 1853, 1862 en als laatste Précis élémentaire de géologie, 1868.
• Introduction à la géologie, Parijs, 1833, heruitgegeven in 1838.
• de la division de la terre en régions géographiques, Parijs, 1839.
• Note sur la classification des races humaines, Bruxelles, 1839. heruitgegeven onder de titel : Notions élémentaires de statistique, Brussel, 1840. een tweede keer uitgegeven onder de titel : Des races humaines, ou éléments d’ethnographie, 1845, dan in 1850 en in 1869.
• Des roches considérées minéralogiquement, Parijs 1841.
• Coup d’œil sur la géologie de la Belgique, Brussel : M. Hayez, 1842.
• Géologie de la Belgique, Brussel, 1853.
• Minéralogie, Brussel, 1853.
  

Publicatie aan de Académie royale de Bruxelles

• Observations sur la division des terrains, in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 6, Brussel: Hayez, 1830.
• De la classification des connaissances humaines, in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 9, Brussel: Hayez, 1835
• Note additionelle sur la classification des connaissances humaines, in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 11, Brussel: Hayez, 1838.

Bibliografie

• "D'Omalius d'Halloy (1783-1875) : l'enracinement du transformisme dans la paleontologie", in GOULVEN Laurent, Paléontologie et évolution en France, 1800-1860, Histoire des idées de Cuvier-Lamarck à Darwin, Éditions du CTHS, 1987.
• DUPONT, Édouard, Notice sur la vie et les travaux des J-B-J. D’Omalius d’Halloy, in Annuaire de l’Académie royale, vol. 42, Brussel : M. Hayez, 1876, p. 181-296.
• FOURMARIER, P., "Jean-Baptiste d’Omalius d’Halloy", in Florilège des sciences en Belgique, 1968, p.431-438.
• GUEQUIER, J., "Omalius d'Halloy, Jean Baptiste Julien d’", in Biographie Nationale, vol. 16, Brussel : Bruylant-Chriqtophe, 1901, kol.157-166.
• GOSSELET, M.J., "Notice nécrologique sur Jean-Baptiste-Julien d'Omalius d'Halloy", in Bulletin de la Société Géologique de France, 1878.
• GROENEN, Marc, "Jean Baptiste Julien d'Omalius d'Halloy, (1783-1875)", in Pour une histoire de la préhistoire: le Paléolithique, Grenoble : Editions Jérôme Millon, 1994.
• GROESSENS, Éric, GROESSENS-VAN DYCK, Marie-Claire, "De geologie", in Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia/La Renaissance du livre, 2001, vol. 1, p. 269-288.
• "JEAN-BAPTISTE JULIEN d'OMALIUS d'HALLOY (1783-1875)", in Introduction à la cartographie géologique, op de website van de faculteit wetenschappen van de universiteit van Luik, geconsulteerd op 14 januari 2010 om 10u.
• "Omalius d’Halloy (Jean-Baptiste-Julien)", in La France littéraire, ou Dictionnaire bibliographique des savants, historiens et gens de lettres de la France,: ainsi que des littérateurs étrangers qui ont écrit en français, plus particulièrement pendant les XVIIIe et XIXe siècles, vol. 6, Parijs : Chez Firmin Didot, père et fils, libraires, 1834.
• DE BONT, Raf, "A serpent without teeth: the conservative transformism of Jean-Baptiste d'Omalius d'Halloy (1783-1875)," in Centaurus: an international journal of the history of science and its cultural aspects, vol. 49, v. 2, 2007, p. 114-137.
• VANPAEMEL Geert, "De darwinistische revolutie", in Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia/La Renaissance du livre, 2001, vol. 1, p. 257-268.