Houzeau de Lehaie, Jean-Charles - Monument in Bergen

EnglishNederlandsfrançais

FR

Gedenkteken ter ere van Jean-Charles Houzeau de Lehaie (1820-1888), ingehuldigd in 1890 in Bergen, naar een idee van Charles Delnest, met portretmedaillon van de hand van kunstenaar Charles Van Oemberg.

Voorstelling

Het zeven meter hoge gedenkteken ter ere van Jean-Charles Houzeau is allesbehalve een doorsnee monument. Het fungeert namelijk ook als zonnewijzer, thermometer, barometer en windroos. Het monument bestaat uit verschillende onderdelen.

Het middendeel van het gedenkteken bestaat uit een vierkante, stenen obelisk. De ribben van deze slanke zuil zijn gericht naar de vier hoofdwindstreken. Op het bovenste uiteinde van de zuidelijke rib werd een metalen verguld oculus aangebracht. Via de door dit oog geprojecteerde lichtvlek kan men op zonnige dagen het ware middaguur aflezen op de meridiaanlijn die op de grond is uitgetekend. Ook andere astronomische tijdmeetkundige aanduidingen kregen op het monument een plek - datumlijnen, een tijdsvereffeningslus etc.

Bovenop de obelisk schittert een elegant armillarium. De vergulde windroos vormt, samen met de Melsens bliksemafleider de top van het monument.

Een massieve vierkante blauwstenen sokkel vormt een kloeke basis voor de obelisk. Op de zuidoostelijke flank bevindt zich een nis met daarin een kwikbarometer. De noordwestelijke zijde draagt een thermometer. Aan de zuidwestelijke zijde zijn enkele geografische gegevens over de exacte locatie van het monument aangebracht:

LATITUDE

SEPTENTRIONALE

50° 27’ 12’’

LONGITUDE EN TEMPS

PAR RAPPORT À BRUXELLES

1 m. 42 s.

PAR RAPPORT À GREENWICH

+ 15 m. 47 s.

ALTITUDE

34 m 51 c

Ook Houzeau de Lehaie zelf heeft in het nuttige monument zijn plek gekregen. Zijn profielportret in bas-reliëf, gevat in een rond medaillon, bevindt zich op de noordoostzijde van de piédestal. Het is uit witmarmer gehouwen en is gedecoreerd met een arduinen en verguld eikenbladkrans, een telescoop en een meetlat. De vergulde inscriptie op deze flank luidt:

A

J C HOUZEAU DE LEHAIE

ERIGE PAR LA VILLE DE MONS

Op de grond rond het monument zijn de windroos en een meridiaanlijn aangebracht.

Historiek

Al onmiddellijk na Houzeaus overlijden ontstond bij de gemeenteraadsleden van Bergen het plan om hun geleerde inwoner op een passende manier te eren. De voornaamste initiatiefnemer onder hen was Charles Delnest, een lokale industrieel. Hij was die het concept van het monument uitdacht. Ook het leeuwendeel van het budget was van hem afkomstig. Voor de meteorologische en astronomische technische facetten liet Delnest zich bijstaan door Albert Lancaster en Eugène Bijl, twee medewerkers van het Observatorium van Ukkel en dus collega's van de overleden Houzeau. De Bergense beeldhouwer Charles Van Oemberg werd met de opdracht voor de vervaardiging van een medaillon met portret belast.

Op 2 juni 1890 vond de plechtige inhuldiging plaats. Onder de aanwezigen bevonden zich lokale beleidsmakers, parlementairen en vertegenwoordigers van de Koninklijke Academie en het Observatorium.

Aanvankelijk bevatte het monument ook een glazen box, waarin elke dag een weerbericht werd geplaatst. Het monument bezat ook een instrument dat de maanfasen aangaf. Vandaag zijn deze features verdwenen. Het monument werd in 2005 grondig gerenoveerd.

Locatie

Het monument bevindt zich op de place Louise in Bergen (Mons).

Bibliografie

• "HOUZEAU DE LEHAIE Jean-Charles Mons", op: Connaître La Wallonie, geraadpleegd op 26/10/2016. Hier kan u de zijde van het monument met het portretmedaillon bekijken.
• Vandenbruaene, Jan, Astronomische gids voor België, Brussel, 2009, 281-283.
• "Inauguration du monument Houzeau, à Mons", in: Ciel et terre, 11 (1891), 177-183.