Cornet, Jules - Standbeeld in Bergen
Standbeeld van Jules Cornet (1865-1929), opgericht in 1953 in Bergen, van de hand van kunstenaar Harry Elström en de architect C. Pepermans.
Voorstelling
Het beeld bestaat uit drie opstaande muren in natuursteen. Voor de middelste muur staat, op een stenen sokkel, het standbeeld van Jules Cornet. Het bronzen beeld van de geoloog, gehuld in kostuum en overjas, is afgesneden op heuphoogte.
De twee muurtjes die het beeld flankeren dragen reliëfplakkaten. De ene beeldt zwarte, halfnaakte draagsters uit, die manden gevuld met kopererts wegdragen. Het tafereel verwijst naar Cornets ontdekking van gigantische kopervoorraden in de ondergrond van Katanga. Cornet trok in het begin van zijn wetenschappelijke carrière twee maal naar het Congolese Katanga, in het kader van de Bia-Francqui expeditie onder stimulans van koning Leopold II. Deze hadden vooral tot doel om de bezetting van het gebied te verzekeren, en om goud en andere rijkdommen te vinden. De streek van Katanga was op dit moment nog onbekend studieterrein voor geologen. Cornet vond geen goud, maar stelde vast dat de bevolking kleine kopermijnen exploiteerde. Geologisch onderzoek deed hem al snel concluderen dat de bodem immense voorraden van deze en andere kostbare grondstoffen verborgen hield. Hij kreeg gelijk: de Katangese kopervoorraden bleken een van de grootste en rijkste ter wereld. Samen met zijn team slaagde de jonge geoloog erin een gedetailleerde kaart met de voornaamste koperertsafzettingen in de regio Katanga op te stellen. De exploitatie-industrie, met Union Minière de Haut-Katanga op kop - en de daarmee gepaard gaande uitbuiting van lokale arbeiders - kwam snel opgang. Met een deel van het geld dat eruit voortvloeide, financierde Leopold II nieuwe bezettingsexpedities. De welvaart in België nam toe, en Cornet werd een beroemdheid. Ook zijn latere wetenschappelijke publicaties over de algemene geologie van Congo vonden veel weerklank.
De andere reliëfplaat beeldt mijnwerkers uit die ondergronds met beitels en hamers aan het werk zijn. Op de achtergrond staat een boortoren. Waarschijnlijk gaat het om een Belgisch tafereel. In zijn latere carrière kreeg Cornet namelijk met zijn geologisch onderzoek van het Hainebekken (Henegouwen) veel erkenning.
Het opschrift op het de sokkel luidt:
- JULES CORNET
- (1865-1929)
Historiek
Het was de Association des ingénieurs de la Faculté Polytechnique de Mons die in de vroege jaren 1950 de opdracht gaf tot het vervaardigen van een monument voor haar oud-hoogleraar en voormalig lid. Het is niet helemaal duidelijk waarom de leden het (nu pas) een geschikt moment vonden voor een monument voor Cornet. Er werden nog steeds heel wat koloniale huldetekens opgericht (van 1950 tot aan de onafhankelijkheid nog 17 in totaal), maar de grote boom was al enige tijd voorbij. De Belgische overheid stak na de Tweede Wereldoorlog niet meer zo grif geld toe voor koloniale huldes. Veteranengroepen en lokale koloniale belangengroepen brachten meestal zelfstandig geld bijeen voor hun herdenkingen. Cornet was in de late jaren 1930 wel het onderwerp van behoorlijk wat festiviteiten geweest. Zo was hij in 1937 in zijn woonplaats Cuesmes met een huldeplakkaat geëerd. Organisator was de Cercle Africain Borain. Tegelijkertijd was ook een plakkaat voor een andere koloniale held, Charles Lemaire, onthuld. Ook in Sint-Vaast waren er toen festiviteiten voor Cornet.
De Association des ingénieurs de la Faculté Polytechnique de Mons had niet de bedoeling om ook dit keer van de hulde aan Cornet een koloniale commemoratie te maken. Ze leek Cornet vooral te willen vieren als ingenieur, promotor van de mijnindustrie, in Katanga, maar ook in België. En belangrijkst: men wilde hem vieren als één van hen.
De Association koos voor de kunstenaar Harry Elström en de architect C. Pepermans voor de uitvoering van het monument. De twee mannen waren met deze opdracht niet aan hun proefstuk toe. Vijf jaar eerder al had het duo een standbeeld van de wetenschapper Jan Pieter Minckeler vervaardigd.
Locatie
Het monument bevindt zich op de Avenue du Général de Gaulle, in Bergen.
Bibliografie
- Stanard, Matthew, Selling the Congo: A history of European pro-Empire propaganda and the making of Belgian imperialism, Londen, 2011, 181-182.
- Stanard, Matthew, The Leopard, the Lion, and the Cock. Colonial Memories and Monuments in Belgium, Leuven, 2019.
- Jules Cornet, op: Standbeelden.be, geraadpleegd op 14 april 2016.
